Nöbetçi Eczaneler
Teknogirişimler (Startups); Türkiye’de kurulmuş, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme (KOBİ) statüsünde ve bağımsız bir işletme niteliği taşıyan, kuruluş tarihi itibarıyla en fazla on beş yıllık geçmişe sahip, teknoloji ve yenilik odaklı, ölçeklenebilir iş modelleriyle faaliyet gösteren girişimlerdir. Bu işletmeler, bilgi, teknoloji ve yenilik temelli yapıları sayesinde yüksek katma değerli ürün veya hizmet üretme potansiyeline sahip olup, yenilikçi çözümler aracılığıyla ekonomik ve toplumsal fayda yaratmayı amaçlamaktadır. Teknogirişimler, sürdürülebilir büyüme hedefleri doğrultusunda rekabet avantajı elde etmeyi ve ulusal yenilik kapasitesine katkı sunmayı hedefleyen dinamik bir yapıyı temsil etmektedir.
Küresel ölçekte teknoloji tabanlı girişimlerin artan önemi, bu alana ilişkin güncel, kapsamlı ve karşılaştırılabilir istatistiksel bilgilere olan ihtiyacı da beraberinde getirmiştir. Türkiye’de teknogirişim ekosisteminin gelişimine yönelik politika tasarımı, destek mekanizmalarının etkinliğinin değerlendirilmesi ve karar alma süreçlerinin güçlendirilmesi açısından, bu girişimlere ilişkin istatistiklerin üretilmesi önem arz etmektedir.
Bu araştırma, söz konusu bilgi ihtiyacının tespit edilmesi maksadıyla Türkiye İstatistik Kurumu tarafından başlatılmış olup, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile işbirliği içerisinde uygulanmıştır. Çalışma, Bakanlık tarafından oluşturulan çerçeve esas alınarak yürütülmüştür. Elde edilen verilerin hem istatistiksel amaçlarla hem de politika geliştirme, destek programlarının tasarımı ve teknogirişim ekosisteminin güçlendirilmesine yönelik çalışmalarda kullanılması amaçlanmaktadır.
Teknogirişim ortaklarının %12,9’u kadın girişimci
Teknogirişimlerin kurucu ortağı veya en yüksek paya sahip aktif ortaklarının %87,1’ini erkekler, %12,9’unu kadınlar oluşturdu. Cevaplayıcılar en yüksek eğitim seviyesi ve cinsiyete göre incelendiğinde, erkeklerin %46,0 ile lisans mezunu olduğu görülmektedir. Bunu yüksek lisans (%23,5) ve doktora veya eşdeğeri (%19,7) mezuniyet düzeyleri izlemektedir.
Kadınlarda ise en yüksek pay lisans mezunlarında (%36,1) olup, bunu doktora veya eşdeğeri (%28,5) ve yüksek lisans (%24,6) takip etmektedir.
Genel olarak, her iki cinsiyette de teknogirişimlerin kurucu ortakları ağırlıklı olarak lisans ve üzeri eğitim düzeyine sahiptir; kadınlarda lisansüstü eğitimin payının görece daha yüksek olduğu dikkat çekmektedir.
Cinsiyete göre tamamlanan en yüksek eğitim seviyesi
Teknogirişim ortaklarının %49,7’si mühendislik, imalat ve inşaat eğitim alanından mezun oldu
Teknogirişimlerin kurucu ortağı veya en yüksek paya sahip aktif ortaklarının lisans düzeyinde ilk üç eğitim alanı sırasıyla; mühendislik, imalat ve inşaat (%49,7), iş, yönetim ve hukuk (%12,7), bilişim ve iletişim teknolojileri (%11,8) oldu.
Lisans düzeyinde tamamlanan eğitim alanları
Teknogirişim ortaklarının iş deneyimlerinde özel sektör ve girişimcilik öne çıktı
Teknogirişimlerin kurucu ortağı veya en yüksek paya sahip aktif ortakları daha önceki iş deneyimlerine göre incelendiğinde, cevaplayıcıların %81,4’ünün özel sektörde ücretli olarak çalıştığı, %46,5’inin girişimci olduğu ve %31,4’ünün serbest meslek deneyimine sahip olduğu görüldü. Cevaplayıcıların %30,3’ü kamu sektöründe çalıştığını,%24,4’ü akademisyen olduğunu belirtirken %3,9’ü ise ilk iş deneyimi olduğunu belirtti. Teknogirişim öncesinde girişimcilik deneyimine sahip olanların ise %31,4’ünün 0-2 yıl,%27,3’ünün ise 3-5 yıllık girişimcilik deneyimleri olduğu tespit edildi.
Teknogirişim dışında girişimcilik deneyimi süresi dağılımı
Teknogirişim ortaklarının %37,4’ü yurt dışında eğitim veya iş deneyimine sahip
Teknogirişimlerin kurucu ortağı veya en yüksek paya sahip aktif ortaklarının yurt dışında eğitim veya iş deneyimine sahip olma oranının %37,4 olduğu gözlendi. Bunların içerisinde; yurt dışında eğitim alanların oranı %70,9 oldu. Bunu sırası ile yurt içinde yerleşik şirket tarafından yurt dışında görevlendirilenler (%41,3), yurt dışında ücretli çalışan olarak istihdamda yer almış olanlar (%41,3) ve yurt dışında girişimcilik deneyimine sahip olanlar (%35,7) takip etti.
Anne ve babaların en yaygın meslek grubu kamu çalışanı
Teknogirişim kurucu ortağı veya en yüksek paya sahip aktif ortaklarının babalarının en yaygın meslek grubu, %32,9 ile kamu çalışanı oldu. Bunu takip eden meslek grupları ise sırasıyla, serbest meslek sahipleri (%27,0), özel sektörde ücretli çalışanlar (%25,5), girişimciler (%12,5) ve akademisyenler (%1,7) oldu.
Teknogirişim kurucu ortağı veya en yüksek paya sahip aktif ortaklarının annelerinin %66,6’sının ev işleri ile meşgul olduğu görüldü. Annelerin meslek grupları incelendiğinde, en yaygın meslek grubunun %16,4 ile kamu çalışanları olduğu, bunu sırasıyla, özel sektörde ücretli çalışanlar (%8,8), serbest meslek sahipleri (%4,0), girişimciler (%3,2) ve akademisyenlerin (%0,9) takip ettiği görüldü.
Teknogirişimcilerin babalarının çalışma durumları, (%) Teknogirişimcilerin annelerinin çalışma durumları, (%)
Teknogirişim personeli içerisinde kadın personel oranı %31,0
Teknogirişimlerde çalışan personelin %69,0’ını erkekler, %31,0’ını kadınlar oluşturmaktadır. Eğitim seviyesi ve cinsiyete göre incelendiğinde, erkek personelin en yüksek oranla lisans mezunu olduğu (%66,5) görülmektedir. Bunu yüksek lisans (%10,0), lise ve dengi (%9,1), meslek yüksekokulu (%7,7), doktora veya eşdeğeri (%4,4) ve diğer (%2,2) eğitim seviyeleri takip etmektedir.
Kadın personelde ise en yüksek pay yine lisans mezunlarına ait olup, bu oran %68,7’dir. Kadın çalışanlarda yüksek lisans mezunları %11,2 ile ikinci sırada yer almakta, bunu lise ve dengi (%7,6), meslek yüksekokulu (%6,3), doktora veya eşdeğeri (%3,2) ve diğer (%3,0) takip etmektedir.
Eğitim durumu ve cinsiyete göre teknogirişimlerin personel sayısı dağılımı, 2024
Uzmanlık sahibi personel işe almayı deneyen teknogirişimlerin %34,1’i güçlükle karşılaştı
Teknogirişimlerin %48,5’i 2024 yılı içerisinde Ar-Ge, yenilik, tasarım, yazılım, pazarlama vb. stratejik konularda uzmanlık sahibi bir personeli işe aldı veya almayı denedi. Bu teknogirişimlerden %34,1’i bu pozisyonları doldurmakta zorluk yaşadı.
Teknogirişimlerin personel işe alım sürecinde yaşadığı zorluklar incelendiğinde, başvuru sahiplerinin yüksek ücret beklentisi öne çıkarken; bunu ilgili alanda gerekli niteliklere sahip olunmaması ve başvuru sahiplerinin ilgili iş deneyimine sahip olmaması takip etti.
Teknogirişimlerin nitelikli personel işe alım sürecinde yaşadığı zorlukların dağılımı, 2024
Teknogirişimlerin en önemli finansman kaynağı kendi sermayesi/özkaynakları oldu
Teknogirişimlerin kuruluş döneminde ve 2024 yılı içerisinde en önemli finansman kaynakları ayrı ayrı incelendi. Teknogirişimler için kuruluş döneminde kendi sermayesi/özkaynakları %89,7 ile en önemli finansman kaynağı olurken, bu oran referans dönemde %79,0 oldu.
Teknogirişimlerin en önemli finansman kaynakları
Teknogirişimler için en önemli engelleyici faktör %80,8 ile yüksek maliyetler oldu
Teknogirişimin kuruluşundan itibaren gerçekleştirdiği faaliyetlerde en önemli engelleyici faktör olarak yüksek maliyetler %80,8 ile ilk sırada yer aldı. Bunu %54,2 ile özkaynakların yetersizliği, %52,1 ile kredi veya girişim sermayesi/özel sermaye yetersizliği, %50,3 ile kamu hibeleri ya da sübvansiyonlarına ulaşım sağlayamama takip etti.
Teknogirişimlerin gerçekleştirdiği faaliyetlerde engelleyici faktörlerin dağılımı
Teknogirişimlerin %54,4’ü yeni finansman arayışında bulundu
Yeni finansman arayışında bulunan teknogirişimlerin payı %54,4 olurken bu teknogirişimlerin %72,2’si gelen yatırım tekliflerini yetersiz buldu. Yeni finansman arayışında bulunan teknogirişimlerin zorluk yaşadığı diğer alanlar; %55,2 ile yatırımcının girişimden beklenenden fazla katılım payı talep etmesi, %44,2 ile sunulan sözleşme hükümlerinin kabul edilebilir olmaması, %40,8 ile karar alma özerkliğinin olumsuz yönde etkilenmesi oldu.
Teknogirişimlerin yeni finansman arayışı sürecinde yaşadığı zorlukların dağılımı
E-satış yapan teknogirişimlerin oranı %22,2
Teknogirişimlerin %22,2’si, 2024 yılında İnternet (web siteleri ya da mobil uygulamalar) ve/veya Elektronik Veri Alışverişi (EDI) aracılığı ile e-satış yaptı. Bu girişimlerin %20,4’ü web sitesi ya da mobil uygulamalar üzerinden web satış yaptı. Web sitesi ya da mobil uygulamalar üzerinden mal veya hizmet satışı yapan teknogirişimlerin %88,9’u kendi web siteleri ya da mobil uygulamalarını kullanırken %31,2’si farklı girişimlerin de satış yapabildiği çevrimiçi mağazalar ve pazar yerleri ile mobil uygulamalarını kullandı.
Teknogirişimlerin e-satış dağılımı, 2024
Teknogirişimlerin yurt dışına gerçekleşen e-satışlarında ilk sırayı Avrupa Birliği aldı
Teknogirişimlerin 2024 yılında İnternet (web siteleri ya da mobil uygulamalar) aracılığı ile gerçekleştirdikleri e-satış oranları coğrafi bölge dağılımına göre incelendiğinde; e-satış yapan teknogirişimlerin %94,9’u yurt içine e-satış yaptığını ifade etti. Bunu; %28,4 ile Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, %22,5 ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD), %20,0 ile diğer ülkeler, %17,8 ile Yakın ve Orta Doğu ülkeleri ve %14,9 ile Türk Cumhuriyetleri takip etti.
Teknogirişimlerin web sitesi ya da mobil uygulamalar üzerinden satış yaptığı coğrafi bölgelerin dağılımı, 2024
Ar-Ge faaliyeti yürüten teknogirişimlerin %25,6’sı ihracat yaptı
Teknogirişimlerin %22,8’i 2024 yılında piyasaya sunduğu mal veya hizmetler için ihracat gerçekleştirdi. 2020?2024 yılları arasında herhangi bir yılda Ar-Ge faaliyeti yürüten teknogirişimlerin oranı %74,4’tür. İhracat performansı ile Ar-Ge faaliyetleri arasındaki ilişki incelendiğinde, Ar-Ge faaliyeti yürüten teknogirişimlerin %25,6’sının ihracat yaptığı, Ar-Ge faaliyeti yürütmeyen teknogirişimlerde ise bu oranın %12,9 olduğu görüldü.
Ar-Ge faaliyeti yürüten teknogirişimler, (%) Ar-Ge faaliyeti yürütmeyen teknogirişimler, (%)
2024 yılında en fazla ihracat yapılan coğrafi bölge AB oldu
İhracat yapan teknogirişimlerin %66,2’si AB ülkelerine, %41,5’i diğer ülkelere, %40,1’i ABD’ye, %36,3’ü Yakın ve Orta Doğu ülkelerine ve %26,6’sı Türk Cumhuriyetleri’ne ihracat gerçekleştirdi.
Teknogirişimlerin ihracat yaptığı coğrafi bölgelerin dağılımı, 2024
Lojistik maliyetlerin yüksekliği ihracatta karşılaşılan en önemli zorluk oldu
2024 yılında ihracat gerçekleştiren teknogirişimlerin yaşadığı zorlukların başında %29,9 ile lojistik maliyetlerin yüksekliği geldi. Bunu; yurtdışına satılan ürünlerin teslim edilmesinin veya iade edilmesinin yüksek maliyeti (%27,6), online ödeme sistemi ile ilgili zorluklar (%22,2), gümrükleme işlemlerinde yaşanan sorunlar (%20,5) ve standart ve regülasyonlara uyumluluk sorunu (%19,9) izledi.
İhracat gerçekleştiren teknogirişimlerin yaşadığı zorluklar, 2024
Teknogirişimler en önemli rekabet avantajının yenilikçi teknoloji sunmaları olduğunu ifade etti
Teknogirişimler 2022-2024 döneminde, ekonomik performanslarını artırmada en etkili stratejinin %77,5 ile yenilikçi teknoloji sunmaları olduğunu ifade etti. Bunu %76,0 ile iyi müşteri ilişkileri ve %66,2 ile alanda deneyimli, güçlü bir ekibe sahip olma takip etti.
Teknogirişimlerin ekonomik performansı açısından önemli stratejileri, 2022-2024
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı