Tüp bebek tedavisi olarak bilinen IVF (İn vitro fertilizasyon) yöntemi anne ve baba adayları için fiziksel ve ruhsal açıdan hassas bir döneme işaret etmektedir. Stresin yönetilmesi; anne baba adaylarının kişilik özellikleriyle, evlilik ilişkileriyle, sağlıklı baş etme yöntemleri kullanmalarıyla, geçmiş kayıpları ve yasları ile ilişkilidir. Tüp bebek tedavisine başlayan bireylerin yaklaşık %30-60’ı süreç boyunca klinik düzeyde anksiyete veya depresyon semptomları geliştirebildiği gösterilmiştir. Çiftlerin bu dönemde psikolojik desteğe ihtiyaç duyduklarını fark etmeleri, yolculuğu olabildiğince konforlu hale getirmeleri açısından önemli olduğu gibi ruh sağlığı ile doğurganlık arasında iki yönlü bir ilişki vardır. Memorial Antalya Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Uz. Dr. Fatma Arkaz, tüp bebek tedavisi gören çiftlerde psikiyatrik desteğin önemine dikkat çekti.

Tüp bebek tedavisi sürecinde kaygıyı yönetmek çok önemli

Bu stresli döneme hastaların büyük çoğunluğunun kolaylıkla uyum sağladığı gözlemlenmektedir. Çiftler kendi aralarında bu durumla baş etme stratejileri geliştirebilir. Edinilen yeni iletişim şekilleri ve duygusal yakınlığın artması bu süreçte uzun vadeli yarar sağlar. Tüp bebek tedavisi hem emek isteyen bir tedavi süreci olması hem de çoğunlukla çocuk sahibi olamayan çiftlerin başvurduğu en son tedavi seçeneği olması sebebiyle; tedavi olumlu sonuçlanmazsa hayatları boyunca anne-baba olamayacakları ihtimalini düşünmelerine ve yoğun bir kaygı hissederek sürece başlamalarına sebep olabilmektedir.

Gün boyu süren rahatsızlık verici düzeyde kaygı, huzursuzluk, iyi hissetmeme, mide bulantısı baş ağrıları gibi sebebi bulunamayan bedensel şikayetleri yaşama, uyku, iştah ve enerji düzeyinde değişiklikler ile tüp bebek süreciyle aşırı uğraş gibi belirtileri gösteren çiftlerin ise bir psikiyatri uzmanından destek alması önerilmektedir.

Tekrarlayan kayıplar depresyona neden olabilir

Tüp bebek tedavisi sırasında kullanılan bazı ilaçların da ruhsal durum üzerine etkileri olabilmektedir. Bu tedavilerde başarısız girişimler yaşanma olasılığı vardır. Her başarısız girişimden sonra anne baba adayları umutların ve emeklerin kaybıyla ilişkili yas süreci yaşar. Bu durum; anne baba adaylarının hem bireysel olarak ruhsal durumlarını hem de aile evlilik ilişkilerini etkileyebilmektedir. 

Ek olarak; gebe kalınması halinde ise tüp bebek ebeveynleri her türlü riski en düşük düzeyde tutabilmek için fazlaca kontrolcü ve kuralcı davranabilmektedir.  Benzer şekilde ileri gebelik haftalarında yaşanabilen düşükler, evlat kaybı olarak yas tutmalarına sebep olmaktadır ki bunların her biri psikiyatrik açıdan önemle ele alınması gereken durumlardır. 

Tüp bebek tedavisinde psikolojik desteğin başlıca faydaları şunlardır;

• Duygularınızı, şüphelerinizi ve endişelerinizi açıkça ifade edebileceğiniz güvenli bir alan sağlar.
• Stres, kaygı ve duygusal dalgalanmalarla başa çıkmanıza yardımcı olan duygusal yönetim için araçlar sunar.
• Seçeneklerinizi değerlendirmenizde ve seçimleriniz konusunda kendinize güvenmenizde size rehberlik eder böylece karar vermeyi destekler.
• Tekrarlayan olumsuz düşünceleri nasıl yöneteceğinizi ve olumlu yönlere nasıl odaklanacağınızı öğretir yani olumlu düşünmeyi teşvik eder.
• Üreme yolculuğunuzda kontrolü ve güveni yeniden kazanmanıza yardımcı olur. Sizi güçlendirir.

Tüp bebek sürecine başlayan çiftlere öneriler;

• Tüp bebek sürecine başlamadan önce partnerinizle açık ve dürüst bir iletişim kurun, böylece prosedür boyunca birlikte güçlü olabilirsiniz. Tedavi sırasında birbirinizden beklentilerinizi, örneğin tüm randevulara birlikte gitmek isteyip istemediğinizi ve beklenmedik prosedürlere girmeniz gerekirse ne yapmanız gerektiğini tartışın.
• Arkadaşlarınızdan ve ailenizden destek alın. Eşinizden ayrı bir destek çemberine sahip olmak önemlidir. Bu çember, sizi anlayan ve tanıyan insanlardan oluşmalıdır. Çalışmalar, iyi bir destek grubunun stresi azaltabileceğini ve buna karşılık olumlu gebelik sonuçlarını artırabileceğini göstermiştir.
• Stresinize neyin sebep olduğunu belirleyin ve başa çıkma yollarını düşünün. Bu stres faktörlerine yönelik çözümler düşünün. Siz ve partneriniz stresle farklı şekillerde başa çıkabilirsiniz. Bu farklılıkları fark etmek ve partneriniz ile paylaşmak önemlidir. Birbirinizi destekleyin ve çatışmayı azaltmayı öğrenin.
• Ruhunuza ve bedeninize iyi gelecek şeylere yönelin. Egzersiz stresi azaltmanın iyi bir yoludur. Stresi azaltmanın diğer yolları arasında müzik dinlemek, meditasyon yapmak ve ruh halinizi iyileştirmek için mizah yapmak yer alabilir. Zihninizi ve bedeninizi sakinleştirmek için yoga veya nefes tekniklerini deneyin. Duygularınızı bir günlükte ifade etmeyi deneyin.
• Sağlıklı, besleyici yiyecekler tercih edin.
• İşyerinde büyük bir proje üstlenmek, yeni bir yere taşınmak veya iş değiştirmek gibi hayatınızda büyük değişiklikleri erteleyebilirsiniz. Stres seviyenizi artırabilecek her şeyden kaçının.

Ruh sağlığına yapılan yatırım sadece tedavi başarısı için değil aynı zamanda ebeveynliğe hazırlık, ilişkilerin korunması ve yaşam doyumu açısından da önemlidir. İhtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız profesyonel destek almaktan çekinmeyin. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı